اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال
الموضوعات : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
1 - ادبیات و علوم انسانی
الکلمات المفتاحية: اسلوب معادله شرط تعلیق به محال تمثیل استدلال سبک هندی,
ملخص المقالة :
شگردهای ادبي «اسلوب معادله» و «شرط تعلیق به محال»، از مهم ترین و پرکاربردترین گونه های تمثیل در سبک هندی هستند. شعرای سبک هندی برای ملموس و عینی کردن مفاهیم کلی و انتزاعی و القای مطلب خود به مخاطب از این هنرهای ادبي استفاده کرده اند و کاربرد شکل های مختلف این شگردها، نیاز زبانی آنها را در بیان رسا و زیبای معنای موردنظر برآورده ساخته است. استفاده از اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال در زبان علاوه بر تقویت محتوای کلام و صحّه گذاشتن بر یک تفکر جمعی، در تفهیم مطالب به خواننده بسیار مؤثر است. در این جستار، انواع اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال و ویژگی های محتوایی و صوری و کارکردهای آنها نقد و بررسی شده است. پژوهش بر اساس نحوۀ كاربرد مصداقهاي اين آرایه های ادبی در آثار مهم سبك هندي و ملاحظۀ ديدگاههاي صاحب نظران و دريافت شخصی نویسنده از اين هنرهای بلاغي صورت گرفته است. نتیجه کلی مقاله این است که اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال، در سبك هندي به خاطر نیاز به بیان رسا و روشنِ تجربه ها، اندیشه ها و مفاهیم عرفانی فراوان به کار رفته اند به گونه ای که می توان آن ها را از برجسته ترین ویژگی های بلاغی آثار ادبی این دوره و از رازهای زیبایی و ذوقپسندي و تأثیر زبان آنها بر خواننده بهشمار آورد.
بیدل، عبدالقادر (1389) دیوان، به کوشش اکبر بهداروند، 2جلد، چاپ دوم، تهران، نگاه.
حجازی، حمیده و ساغر سلمانی¬نژاد (1394) «تنوّع در به کارگیری اسلوب معادله در شعر حافظ»، سبک¬¬شناسی نظم و نثر فارسی، سال هشتم، شمارۀ 3 (پیاپی29) پاییز، صص 95-109.
حزین لاهیجی، محمّدعلی (1374) دیوان، تصحیح ذبیح¬الله صاحبکار، تهران، سایه.
حکیم¬آذر، محمد (1390) «اسلوب معادله در غزل سعدی»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال سوم، شمارۀ 9، بهار، صص163-184.
------------- (1395) ¬«نگاهی به اسلوب معادله در شعر صائب»، پژوهش¬های نقد ادبی و سبکشناسی، شمارۀ 3 (پی¬درپی24)، تابستان، صص87-106.
خسروی، حسین (1389) «اسلوب معادله در شعر»، مجلۀ شعر، شمارۀ 69، بهار، صص 58-62.
ذاکری، احمد (1386) «موسیقی شعر بیدل دهلوی»، قند پارسی، شمارة 39، زمستان، صص360-374.
سعدي، مصلح¬الدين (1381) كليات، به اهتمام محمدعلي فروغي، چاپ دوازدهم، تهران، اميركبير.
شفيعي¬كدكني، محمدرضا (1366) شاعر آینه¬ها، چاپ دوّم، تهران، آگاه.
-------------------- (1380) صور خیال در شعر فارسی، چاپ هشتم، تهران، آگاه.
-------------------- (1391) رستاخیزِ کلمات، چاپ دوّم، تهران، سخن.
شميسا، سيروس (1374) سبک¬شناسی شعر، تهران، فردوس.
------------- (1378) نقد ادبي، تهران، فردوس.
شیری، قهرمان (1389) «تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن»، فصلنامۀ کاوش¬نامه، سال یازدهم، شمارۀ 20، صص 33-54.
صائب، ميرزا محمدعلي (1375) ديوان، به كوشش محمد قهرمان، 6جلد، چاپ سوم، تهران، علمي و فرهنگي.
غلامی، علیرضا (1389) «اسلوب معادله»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، دورۀ 23، شمارۀ 4، تابستان، صص 49-50.
کانت، ایمانوئل (1362) سنجش خرد ناب، ترجمۀ میر شمس¬الدین ادیب سلطانی، تهران، امیرکبیر.
کلیم کاشانی، ابوطالب (1369) دیوان، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمّد قهرمان، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
گلستانی، محمدعلی (1391) «اسلوب معادله و تمثیل»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ 3، بهار، صص 68-69.
مشتاق¬مهر، رحمان و سردار بافکر (1394) «شاخص¬های محتوایی و صوری ادبیات تعلیمی»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال هفتم، شمارة 26، تابستان، صص 1-28.
مؤذنی، علی محمد و عباس تابان¬فرد (1389) «اسلوب معادله و کاربرد آن در دیوان سنایی»، فصل¬نامه¬ زبان و ادب فارسی (گرایش عرفان)، سال اوّل، شمارۀ 2، بهار، صص 131-145.