تحلیل محتوای پیام‌ها و اظهارنظرهای جشن طلاق با رویکرد فرهنگی در اینستاگرام
الموضوعات : Research on Iranian social issues
فائزه تقی پور
1
,
آی لار بیانی شهری
2
1 - دانشیارگروه علوم ارتباطات،دانشکده بازاروکسب وکار، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - دانشجوی دکتری گروه علوم ارتباطات دانشکده بازار و کسب و کار واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: جشن طلاق, پایان زندگی مشترک, نمایش استقلال, اینستاگرام و نمایش قدرت شخصی,
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف بررسی زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی جشن طلاق انجام شد. روش تحقیق این پژوهش، کیفی با استفاده از تحلیل محتوا بود. در این تحقیق، پست‌های مرتبط با جشن طلاق در اینستاگرام بررسی شد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، تهیه بازبینه (چکلیست) از پست‌های اینستاگرام بود. نمونه‌گیری هدفمند وابسته به معیار بود و یازده نمونه انتخاب شد و انتخاب نمونه‌ها تا اشباع اطلاعات ادامه یافت. صفحه افرادی که پس از طلاق جشن گرفته بودند و تصاویری از جشنشان در اینستاگرام به نمایش گذاشته بودند، تحلیل شد. نتایج کلی نشان داد که جشن طلاق در اینستاگرام، پدیدهای رو به رشد است که با هدف تقویت خودشناسی و خودباوری پس از پایان زندگی مشترک، به اشتراک گذاشته می‌شود. بسیاری از پست‌ها حاوی پیام‌های مثبتی درباره شروع جدید و آزادی فردی بود. همچنین تحلیل‌ها نشان داد که این جشن‌ها بیشتر در میان زنان رواج دارد و از آن به عنوان راهی برای نمایش استقلال و قدرت شخصی استفاده می‌شود.
احدی، حسن و اصغر عبداللهی و بیوک تاجری و کبری حاجی علی‌زاده (1400) «تدوین الگوی مفهومی عوامل شکل¬دهنده طلاق در پنج سال اول زندگی»، مجلۀ علوم روان¬شناختی، شماره97، صص 1-12.
ادیب حاج باقری، محسن و مهوش صلصالی و سرور پرویزی (1386) روش‌های تحقیق کیفی، تهران، بشری.
امیدوار، محمدحسین (1401) «طلاق از نظر اسلام و قرآن»، دامغان، اولین همایش ملی تحولات قانون¬گذاری در زمینه استحکام خانواده و مدیریت اختلافات.
بهمنی، زهرا و سمیه شاه¬مرادی (1399) «نقش اینستاگرام بر گرایش به طلاق زوجین و برگزاری جشن طلاق»، تهران، دومین کنگره تازه‌یافته‌ها در حوزه خانواده، بهداشت روان، اختلالات، پیشگیری و آموزش.
توکلی، فرزانه و علی رشیدپور و فائزه تقی‌پور (۱۴۰۱).
واکاوی تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه بر هویت فرهنگی دانشجویان.
مجله مدیریت فرهنگی، ۱۶(۵۸)، صص 125-۱۳۸.
روزبهانی، شیرین و غفور خوئینی و مریم غنی‌زاده بافقی (۱۴۰۱) تحلیل حقوقی ماهیت توافقات در ضمن طلاق توافقی.
فصلنامه علمی فقه و حقوق خانواده، ۲۷(76)، صص ۱۱9-۱۴۳.
ساروخانی، باقر و فرحناز خرم (1392) «تحلیل جامعه‌شناختی واگیری طلاق از خانواده اصلی افراد به زندگی مشترک آنها (مورد مطالعه: شهر تهران، سال 1389-1390)»، مطالعات جامعه‌شناختی ایران، سال سوم، شماره 9، صص 47-62.
شاه¬قاسمی، احسان (1398) سلبریتی، کریستال آبیدین، تهران، سوره مهر.
شریعتی شیری، محمدتقی و احمد نقیب‌زاده (1402) «آسیب‌شناسی اجتماعی میکروسلبریتی‌های ایرانی در اینستاگرام»، مجلس و راهبرد، سال سی¬ام، شماره 116، صص 177-204.
شریف آذر، جمال و علی‌اصغر شادجو (1393) «تأثیر رسانه‌ها بر طلاق»، همایش منطقه‌ای آسیب‌شناسی پدیدة طلاق، سقز.
شیخی، الهه (1395) «نقش شبکه‌های اجتماعی در مشکلات خانوادگی و طلاق»، تهران، کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی.
صفدری، امیرحسین (1403) «نگاهی به پدیده اجتماعی جشن طلاق»، قابل دسترسی در: https://civilica. com/note/2842/.
ظریفی، سید علی (1402) «نقاب پُر آسیب جشن طلاق»، قابل دسترسی در: https://www. isna. ir/news/1402072719268/.
عنایت، یوسف (۱۳۹۸) آسیب‌شناسی استفاده از شبکه‌های اجتماعی در جامعه ایرانی و ارائه راهبردهای استفاده بهینه از آن، فصلنامه مجلس و راهبرد، ۲۷(۱۰۲)، صص ۱۸۳–۲۱۱.
غیاثی، هادی و دیگران (1398) «تحلیل تحلیل محتوا مطبوعات از عوامل مؤثر بر طلاق»، نامه فرهنگ و ارتباطات، سال چهارم، شماره 1، صص 143-164.
فتحی، ابراهیم و میثم لطیفی و صادق موالیی (۱۳۹۹) فراتحلیل علل جامعه‌شناختی گرایش به طلاق در ایران (در بازه زمانی سال‌های ۱۳۸6-۱۳۹۶)، پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 80 (۱۸)، صص 12-97.
فرهادپور، سعید (1392) تحلیل محتوای فرهنگی در رسانه‌های دیجیتال، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
قربانی، محمدرضا و دیگران (1403) «شناسایی زمینه‌های ارتباطی و رسانه‌ای مؤثر بر توسعه مشارکت‌های اجتماعی در سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه‌ها»، راهبرد اجتماعی- فرهنگی، سال سیزدهم، شماره 51، صص 247-280.
کبیری، امید و فائزه تقی¬پور (1402) «سنجش تنوع ارتباطات انسانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام بین کاربران ایرانی»، مجله رسانه، سال سی ¬و چهارم، شماره 3 (پیاپی 132)، صص 55-81 قاسمی مجید و علی مقدم‌زاده (۱۳۹۶) تفاوت‌های جنسیتی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی: مطالعه موردی دبیرستان‌های منطقه ۵ شهر تهران، پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، ۲۷، صص 15-۳۴.
مرادی، علی و سمیه احمدی (1394) «تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر نگرش‌های جوانان نسبت به طلاق»، مجله جامعه‌شناسی ایران، سال شانزدهم، شماره 1، صص 89-112.
مرکز پژوهش‌های مجلس (1390) تحلیل جامعه‌شناختی طلاق در ایران، گزارش علمی، شناسه ملی سند (R1336715)، قابل دسترسی در: https://civilica. com/doc/1336715.
Gibbs, M., Meese, J., Arnold, M., Nansen, B., & Carter, M. (2016) Funeral and Instagram: Death, social media, and platform vernacular. Information, Communication & Society, 18(3), 255-268.
Hetherington, E. M., & Kelly, J. (2002) For Better or For Worse: Divorce Reconsidered. W. W. Norton & Company.
Levine, M., & Perkins, D. D. (2007) Principles of community psychology: Perspectives and applications (3rd ed.). Oxford University Press. ISBN 0-19-514417-1.
Mentser, S., & Sagiv, L. (2025) Cultural and personal values interact to predict divorce. Communications Psychology, 3, Article 12. https://doi.org/10.1038/s42003-025-01234-5.