خسارت تأخیر تأئیه و مطالبه آن در حقوق و رویه قضایی
الموضوعات : Private law
1 - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان
الکلمات المفتاحية: خسارت تأخیر تأدیه, مدیون, تعهد, رویه قضایی,
ملخص المقالة :
در صورتی که متعهد در تعهدات پولی، پس از مطالبه دین از سوی طلبکار، مبلغ بدهی را به طلبکار نپردازد، بواسطه ی کاهش ارزش پول به دلیل تورم، طلبکار دچار خسارت می‌گردد. در چنین وضعی طلبکار مستحق مطالبه ی خسارت وارده تحت عنوان خسارت تاخیر تادیه می‌باشد. خسارت تاخیر تادیه مبلغی است که فرد مدیون (بدهکار) موظف است در صورت تاخیر در پرداخت دین خود به طلبکار پرداخت نماید. این نوع خسارت در واقع جبران‌کننده زیان ناشی از کاهش ارزش پول به علت تورم و همچنین از دست رفتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای طلبکار به دلیل معطل ماندن وجه خود در نزد مدیون است. خسارت تأخیر تأدیه یک خسارت قانونی مقرر در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی است که به موارد تأخیر در انجام تعهدات مالی و پولی مانند چک، سفته، ثمن، اجاره‌بها و غیره می‌پردازد و فرد محکوم‌علیه بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی موظف به پرداخت آن می‌باشد؛ اما خسارت تأخیر در انجام تعهد مالی و پولی یک خسارت قراردادی و توافقی است که شرایط آن در ماده ۲۳۰ قانون مدنی به‌وضوح آمده است. روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی-تحلیلی است و شیوه گرداوری مطالب به صورت کتابخانه ای و اسنادی است.
. منابع فارسی
الف) کتاب ها
بادینی، حسن. (1400). فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار
جعفري لنگرودي، محمدجعفر، (1397)، ترمینولوژي حقوقی، تهران: گنج و دانش
خمینی، سیدروح ا...، (1421). تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
روزنامه اطلاعات، 02/02/1378 در پاسخ به سؤال رئیس کل دادگستری تهران
کاتوزیان، ناصر. (1378). حقوق مدنی: عقود معین، تهران، شرکت سهامی
کاتوزیان، ناصر، (1392)، قواعد عمومی قراردادها، جلد،4، تهران: شرکت سهامی انتشار، ص 263
کاتوزیان، ناصر، (1395)، الزام هاي خارج از قرارداد، ضمان قهري، جلد اول، تهران: انتشارات دانشـگاه تهـران
مکارم شیرازي، ناصر، (1411)، قواعد فقهیه، قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین (ع)
موسوي خمینی (ره)، روح ا...، (1375)، استفتائات، قم: انتشارات اسلامی
ب) مقالات
آقایی، کامران، (1396)، ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی در آیینه نظریه تعدیل پول، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۸۰
پژوهشگاه قوه قضاییه، (1396)، مجموعه آرای قضایی دادگاههای تجدیدنظر استان تهران (حقوقی) سال ۱۳۹۱، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه
حسامی، محمد عزیز. (1390). مبانی فقهی قابلیت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از دیدگاه مذاهب اسلامی، فصلنامه پول و اقتصاد، شماره ۸
سلطانی رنانی، مهدی. (1384). نگاهی تطبیقی به مفهوم خسارت تأخیر تأدیه در فقه و حقوق، مجله فقه، شماره 6
صدر، سید محمد باقر. (1399). الاسس العامه للبيک في المجتمع الاسلامي، الاسلام يقود الحیاه، چاپ دوم، شماره.۶ بیروت: دار التعايف
فتاحی، مهدی. (1395). مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک، فصلنامه قضاوت، دوره ۱۶ شماره ۸۵
محسنی، سعید، (1389)، جایگاه خسارت تأخیر تأدیه در اسناد تجاری، مجله حقوقی دادگستری، شماره 69
موسوی بجنوردی. (1382). سید محمد، مشروعیت خسارت تأخیر تأدیه، مقالات و بررسی ها، دفتر ۷۳
موسوی بجنوردی، سید محمد و عمران زاده، عالیه. (1395). خسارت تأخیر تأدیه اسکناس در فقه و حقوق با رویکردی به مبانی امام خمینی (ره)، پژوهشنامه متین، سال هجدهم، شماره ۷۳
موسویان، سیدعباس. (1392). جریمه تأخیر تأدیه فتاوی مراجع تقلید قوانین و مقررات بانکی، مقالات علمی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
ج) وبسایت
پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، www. mbri.ac.ir
2. منابع لاتین
Proctor, Charles, Mann on the Legal Aspect of Money, 7 th edition, oxford universityprees, 2012, No 3.0
.